Etil alkol, insanların tüketim amacıyla aldıkları ürünlerin üretiminde kullanılan tek alkoldür. Etanol olarak da bilinen etil alkol, alkollü içeceklerde ve el dezenfektanında kullanılır.
Metil alkol ise etil alkole renk,koku ve kıvam bakımından çok benzer. Çıplak göz ile yada koklamayla etil alkolden ayırt edilmesi imkansızdır. Metanol olarak da bilinen metil alkol tüm bu benzerliklere rağmen etil alkolden çok daha fazla zararlıdır. Metil alkol renksiz, uçucu ve zehirli bir sıvıdır.
Etil alkol zirai ürünlerin damıtılmasıyla elde edilirken metil alkol, odun, kömür ve doğalgazın damıtılmasıyla elde edilir. Metil alkol günlük kullanımdan uzak bir şekilde kimya sanayisinde kullanılan bir üründür. Özellikle boya inceltici, antifriz, cam temizleyici ve teksir makine sıvısı gibi ürünlerin üretiminde kullanılır. Metil alkolün herhangi bir gıda ürününün üretiminde kullanılması yasaktır.
Sahte içki üreticileri etil alkolün dörtte biri fiyatına buldukları için ürettikleri ürünlerde metil alkol kullanırlar. Metil alkolün çok az miktarı bile insan sağlığına büyük zarar verebilir.
Metil alkolden üretilen sahte içki nedeniyle bir çok kişi ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalır yada yaşamını yitirir. Etil alkol yerine metil alkol kullanılarak yapılan içkileri içen şahıslarda en sık rastlanan sağlık sorunları; görme kaybı, zehirlenme, baş ağrısı, baş dönmesi, bilinç kaybı, bulantı ve merkezi sinir sistemindeki rahatsızlıklardır.
Sahte içki nasıl anlaşılır konusunda yaygın olarak bilinen bir yöntem vardır. Yöntemi anlatmadan önce bu yöntemin kesinlikle her zaman güvenilir bir yöntem olmadığını belirtmek isteriz.Örneğin, rakının içinde etil alkol mü yoksa metil alkol mü olduğunu anlamak için ev ortamında yapılan bir deney vardır. Rakının sahte olup olmadığını anlamak için bir bardak rakının içine bir miktar yemek sodası konulur. İşlem sonrasında rakının rengi süt rengine yakın bir renk mi oluyor yoksa rakının rengi bulanık bir hal mi alıyor gözlemlenir. Eğer rakı bulanıklaşıyor ise o rakıdan şüphelenmeli ve tüketilmemelidir.
Bu işlem sadece bir ön test olarak değerlendirilebilir ve kesinlikle en sağlıklı bilgi değildir. Çünkü sahte içki üreticileri bu deneyin sonucuna da etki edecek bazı formüller bulmuş olabilirler.
Etil alkol ve metil alkol arasında renk ve koku bakımından bir farklılık yoktur. Dolayısıyla çıplak bir gözle ve burunla ayırt edilmesi imkansızdır. Günlük hayatta etil alkol ve metil alkol arasındaki farkı anlamak için kullanılan birkaç yöntem vardır. Ancak bu yöntemler kesinlikle net bir çözüm vermez. Çünkü sahte içki üreticileri bu test sonuçlarını etkileyecek bazı kimyasal formüller kullanmış olabilirler.
Piyasada etil alkol ve metil alkol arasındaki farkı anlamak için satılan test kitleri mevcuttur. Ancak tek seferlik yada birkaç seferlik test gerektiren durumlarda bu kitleri satın almaya ihtiyaç yoktur. Ayrıca bu kitler her yönüyle detaylı bilgi vermeyebilirler.
Etil alkol ve metil alkol arasındaki farkı anlamanın en iyi yöntemi laboratuvar ortamlarında yapılan test ve analizlerdir. Laboratuvar ortamlarında sahte içki ile gerçek içkiyi birbirinden ayırt etmek çok kolaydır. Laboratuvar sonuçları etil alkol ve metil alkol arasındaki farkı gösterecek en güvenilir sonuçlardır.
Sahte içkiden korunmak için hem bireysel olarak hem de kamusal alanda bazı önlemler vardır.
Sahte içkiye karşı bireysel olarak alınabilecek önlemler;
- Alkollü içecek alırken dikkat edilmesi gereken ilk şey ürün üzerinde TAPDK bandrolü olup olmadığıdır. TAPDK, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun kısaltmasıdır. Bu kısaltmaya sahip logolar alkollü içeceklerin şişelerinde ve sigaraların açma bölümünde bulunur. TAPDK bandrolünün kopmamış ve açılmamış bir şekilde ürünün üstünde olması gerekir. TAPDK bandrolü olmayan, bir tarafı yırtılmış yada kalmış ürünlerin kesinlikle alınmaması gerekir ve durumun satış yerindeki yetkililere bildirilmelidir.
- Sahte içkiden korunmak için alınması gereken bir diğer önlem de, alkollü içkinin kurumsal marketlerden alınmasıdır. Mahalle arası büfelerde, küçük yada orta ölçekli içkili mekanlarda ve otellerde sahte içkiyle karşılaşma riski çok daha fazladır.
- Alkollü içki fiyatlarında satıcılar arasında çok küçük farklılıklar vardır. Dolayısıyla piyasasından çok daha ucuz olan alkollü içeceklerden uzak durmakta fayda vardır.
- Ambalaj üzerindeki TAPDK bandrollü kapağın tüketim öncesinde göz önünde açılması oldukça önemlidir. Kapağı önceden açılmış alkollü içkileri satın almak ve içmek oldukça tehlikelidir.
Kamusal alanda alınabilecek önlemler;
- Sahte içki vakaları he ne kadar yıl boyunca sürse de yılbaşı, sevgililer günü gibi özel günlerde büyük artış gösterir. Bu özel günleri fırsat bilen sahte içki üreticileri üretim kapasitelerini artırarak piyasaya daha fazla sahte içki sürerler. Bu da daha fazla kişinin sahte içkiyle karşılaşma riskini artırmaktadır. Bu özel günlerde sahte içki ihbarları daha çok dikkate alınmalı ve emniyet güçleri tarafından yapılan baskınlar artırılmalıdır.
- Orjinal ürün takip sistemi kurulmalıdır. Son yapılan girişimlerle ülkemizde "Tütün ve Alkollü İçki Mamullerinde Ürün İzleme Sistemi (ÜİS)" sistemi ile satış yerlerine yerleştirilen sorgulama kodu sayesinde alkollü içecekler hakkında her türlü bilgiye ulaşılabilir.
- Sahte içki üreten ve satan şahıslara verilen cezaların artırılması da kamusal önlemlerden bir tanesidir. Sahte içki yapmanın ve satmanın kasten adam öldürme suçlarına dahil edilmesi sahte içki üreticilerine verilebilecek en ağır cezalardan bir tanesidir.
