Katyonik aktif maddeler, bünyesinde bulundukları sıvıların yüzey özelliklerini değiştirme gücüne sahip olan molekül gruplarından meydana gelirler. Bu grubu oluşturan moleküller amfifilik özelliğe sahiplerdir ve hem hidrofilik hem de hidrofobik bir yanları vardır.
Bu maddelerin içinde bulundukları sıvılar suyla karıştırılmış ya da karıştırılmamış olabilir. Dolayısıyla hem sulu hem de su içermeyen sıvıların yüzeysel niteliklerine etki edecek güce sahiplerdir. Yüzey aktif maddeler sulu çözeltiler içinde yada sadece suyun içinde çözündüğü anda yüzey gerilimini etkileyen kimyasal bileşiklere denir. Bu bileşiklerin etkileri genellikle yüzey gerilimini düşürerek olur.
Yüzey aktif maddeleri kendi içlerinde katyonik, anyonik, amfoterik ve noniyonik gibi gruplara ayrılmaktadır.
Anyonik Aktif Maddeler: Çamaşır ve bulaşık makinesi temizleyicileri ve halı yıkama şampuanları başta olmak üzere temizlik malzemesinin üretiminde kullanılmaktadır. Anyonik aktif maddeler deterjanların köpürmesinde en etkili maddelerdir. Anyonik aktif maddelerin temizleme gücü yani kiri çıkarma gücü sıcaklıkla doğru orantılıdır. Suyun yada temizlik malzemesinin sıcaklığı arttıkça bu aktif maddelerin de kir yada leke üzerindeki etkisi artacaktır. Bunun gündelik hayattaki en iyi örneği sıcak su ve sabunla bir lekenin daha kolay çıktığını görmektir.
Amfoterik Aktif Maddeler: Karmaşık yapıdaki aktif maddelerdir. Temizleyici ürünlerde pek tercih edilmeyen bu maddelerin en yaygın kullanıldıkları alan kozmetiktir. Amfoterik maddelerin temizleme güçleri yüksektir ve insan cildine zararları yoktur. Bu yüzden kozmetik sektörü için çok tercih edilen aktif maddelerdir.
Noniyonik aktif maddeler: Katyonik aktif maddelere göre temizleyici gücü oldukça yüksek olan maddelerdir. Noniyonik maddelerin en önemli özelliği sudaki kireç oranından, suyun sertliğinden ya da sıcaklığından etkilenmemeleridir. Bu yüzden birçok profesyonel temizlik ürünlerinde noniyonik aktif maddelere rastlamak mümkündür. Bu aktif maddelerin sıcaklıktan etkilenmemeleri ve güçlü leke çıkarıcı olmalarından dolayı yağ çözücülerinde de tercih edilir. Yük taşımayan özelliğe sahip oldukları için kullanıldıkları yüzeyde toz ve lekeleri bir süre engelleme özelliği vardır. Ayrıca köpüksüz yapıları sayesinde bazı otomatik yıkayıcılar için de tercih edilme sebebidir.
Katyonik yüzey aktif maddeler: Katyonik yüzey aktif maddeler günlük kullanılan temizlik kimyasal malzemelerinin birçoğunda kullanılmaktadır. Katyonik yüzey aktif maddeler normal deterjanlarda bulunmaz yada çok az miktarda bulunur. Bu maddeler kumaş yumuşatıcılarında, sıvı bulaşık deterjanlarında, halı yıkama şampuanlarında ve saç şampuanlarında kullanılır.
En çok kullanıldıkları ürün ise çamaşır sularıdır. Molekülün aktif kısmında pozitif yük taşıyıcısı olan bu maddelerin kir ve leke çıkarma güçleri düşüktür. Bu yüzden deterjan sektöründe çamaşır yumuşatıcısı, yıkama sonrası halı parfümü ya da yumuşatıcısı gibi ürünlerde kullanılır. Bunların dışında bazı kişisel bakım ürünlerinde de katyonik aktif maddelere rastlamak mümkündür. Saç bakım ürünleri ve şampuanlar katyonik yüzey aktif maddelerin deterjan sektörü dışında kullanıldıkları ürünlerdendir.
Çözünmeyen bir çökelti vermek üzere birleştikleri için katyonik maddeleri sabunla birlikte kullanmak uygun değildir. Ayrıca aynı sebepten ötürü anyonik ve katyonikler aynı anda kullanılamazlar.
Katyonik aktif maddeler geçerliliği ve yeterliliği olan yani akreditasyona sahip laboratuvarlarda test edilmesi gerekir. Çünkü hem ticari kullanım hem de evsel kullanım amacıyla katyonik maddeler toplumun büyük bir bölümüne ulaşmaktadır. Toplum sağlığının en korunması ve bu maddelerden gelebilecek her türlü zararın önüne geçmek için katyonik aktif madde analizi yapılması şarttır.
Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan Deterjanlarda Bulunan Anyonik, Noniyonik, Amfolitik, Katyonik Yüzey Aktif Maddelerin Biyolojik Parçalanabilirlik Oranı ve Anyonik ile Noniyonik Yüzey Aktif Maddelerin Biyolojik Parçalanabilirlik Oranı Test Metodları Tebliğine uygun bir şekilde katyonik aktif madde analizi testi yapılmak zorundadır.
Akreditasyona sahip laboratuvarımıza gerçekleştirdiğimiz testler 2 standarta uygun bir şekilde yapılmaktadır. Bu standartlar;
TS EN ISO 2871-1 Yüzey Aktif Maddeler – Deterjanlar – Katyonik Aktif Madde İçeriğinin Tayini - Bölüm 1 – Yüksek Molekül Kütleli Katyonik Aktif Madde
TS EN ISO 2871-2 Yüzey Aktif Maddeler – Deterjanlar – Katyonik Aktif Madde Muhtevasının Tayini – Bölüm 2 – Düşük Molekül Kütleli ( 200 ila 500 Arasında) Katyonik Aktif Madde standartlarıdır.
Bu iki standartlara sahip katyonik aktif madde analizi testlerin yapılması ve sonuçlarının raporlanması için bizimle iletişime geçebilirsiniz.